De vogelgriep komt eraan. Boer Zoekt Vrouw mogelijk in gevaar.

In het regeerakkoord staat de preventie van vogelgriep laag op de agenda. Hervorming van de landbouw en minder vlees op tafel  lijken echter de belangrijkste voorwaarden om het vogelgriepvirus buiten de deur te houden. Een duidelijk geluid vanuit de huiskamer kan de politiek  wellicht in beweging brengen. Boer zoekt vrouw zou daarin wel eens een heel belangrijke rol kunnen spelen.

Het nieuwe seizoen van Boer Zoekt Vrouw (BZV) zit er weer aan te komen. De boeren stappen uit de anonimiteit van hun idyllisch platteland en vier miljoen kijkers zitten aan de buis gekluisterd. Het wordt vast weer een aaneenschakeling van romantiek dit jaar, komt het niet van de boeren zelf, dan wel van de kalfjes, sabbelend op de vingers van de kandidaat-boerinnen of-boeren.  Elk  jaar ogen de boerenbedrijven nog lieflijker en diervriendelijker dan in voorgaande seizoenen. Dat sommige kalfjes tijdens de uitzending al in de pan zijn beland blijft keurig buiten beeld. Met dit format kan het programma nog jaren voort.

 

Maar wat nu als de gevreesde vogelgriep uitbreekt?  Kan Yvons busje dan nog vrolijk tussen de boerderijen heen en weer tuffen? Bij een epidemie blijven de deuren van de stallen gesloten. De bloemetjes op de laarzen van de boerinnen verwelken in de chloorteil, prille liefde wordt in de kiem gesmoord. Op het moment dat mensen elkaar met vogelgriep besmetten is de ellende niet meer te overzien. Zou het hele openbare leven plat komen te liggen? Sluiten de scholen? De paniek die uitbrak tijdens de relatief onschuldig gebleken Mexicaanse griep doet het ergste vermoeden. Want dit keer zullen 150 miljoen mensen overlijden, 3,5% van de wereldbevolking. Een medicijn of vaccin is er niet.

Varkenslab

Het vogelgriepvirus H5N1 is een virus dat veel gevaarlijker is dan het gewone influenzavirus. Tot nog toe heerste het alleen onder vogels. Als het de kop opsteekt, roeit het grote groepen wilde vogels en hele kippenschuren tegelijk uit. Besmetting van mensen komt zelden voor.  Wil het echt gevaarlijk worden dan moet het virus eerst muteren, het moet veranderen in een betere besmetter voor mensen. Dat kan alleen als verschillende griepvirusstammen samen komen. Vaak treedt het varken daarbij op als levend laboratorium: vogels besmetten varkens en in het varken wisselen het vogel-, mens- of varkensgriepvirus stukken erfelijk materiaal uit. 

Als een varken besmet is met zowel het mens- als vogelgriepvirus 

heeft het dier zelf niet meer dan een natte neus. In het varken kan het 

RNA van de virussen recombineren . Hierbij kan een virus ontstaan 

dat net zo dodelijk is als het vogelgriepvirus, maar net zo besmettelijk 

voor de mens als het normale menselijke influenzavirus.

Met een flinke dosis pech ontstaat een H5N1 variant die niet alleen naar de mens kan overspringen, maar ook tussen mensen onderling zeer besmettelijk is, op een zelfde manier als het gangbare influenzavirus: via de lucht, via de handen en via de afstandsbediening.

Grote concentraties  kippen, varkens en mensen boven op elkaar stimuleert het ontstaan van zo’n gevaarlijk virus. De Spaanse griep en de Hongkonggriep lijken op de boerderij te zijn begonnen. De Mexicaanse griep, waarvan vaststaat dat het overgeslagen is uit varkens, bleek gelukkig vrij mild uit te pakken. Maar binnen afzienbare tijd kan een voor de mens dodelijke variant ontstaan.

Paniekscenario? Ron Fouchier, hoogleraar virologie aan het Rotterdamse Erasmus MC, zocht het uit. Hij toonde aan dat een combinatie van 5 verschillende mutaties voldoende is om het H5N1 virus te veranderen in een stam die gevaarlijk is voor mensen. Fouchier vindt dit nog niet heel verontrustend,  ”Het goede nieuws is dat dit virus nog niet in het wild bestaat, we hebben nu tijd om te onderzoeken hoe we het zouden kunnen bestrijden”, laat hij in Medisch Contact weten.  Bij vogels in Azië zijn wel al drie van de vijf mutaties  bij elkaar aangetroffen. Hoe groot de kans is dat dit virus verder muteert tot die hele gevaarlijke variant durft Fouchier niet te zeggen.

  

Het influenzavirus  gebruikt  de eiwitten hemaglutinine en neuraminidase 

om zijn gastheercellen binnen te dringen en weer te verlaten. 

Mutaties in de genen  van het dodelijke vogelgriepvirus H5N1 

kunnen leiden tot grotere besmettelijkheid voor de mens en een 

uitbraak van een wereldwijde epidemie, een pandemie. 

Het immuunsysteem heeft tijd nodig om te reageren op de 

veranderde eiwitmantel  en komt te laat.

Goed werk van Fouchier’s onderzoeksgroep, dat was uitgevoerd met goedkeuring van het gerenommeerde Amerikaanse National Institute of Health.Tijd om door te pakken en alle kracht en kennis te bundelen om een wereldwijde uitbraak te voorkomen. Het liep anders. Eerst hielden Amerikaanse microbiologen publicatie van dit werk tegen, maar nadat zij uiteindelijk toch hun fiat hadden gegeven meende onze eigen Henk Bleker de wereld te moeten beschermen tegen bioterrorisme. Zonder diepgaande kennis van het influenzavirus dacht deze ponyboer dat er groot gevaar dreigde in het bekend maken van de genetische code. Fouchier is daar niet bang voor: “Een terrorist kan dit niet namaken; daar heb je specialisten voor nodig en speciale faciliteiten. Je kunt zoiets niet zomaar in je garage doen.” Gelukkig bedacht Bleker zich en werd het onderzoek alsnog gepubliceerd.

Epidemie/pandemie	jaar	subtype	aantal doden wereldwijd
Spaanse griep	1918	H1N1	20-40 miljoen
Hongkonggriep	1968	H3N2	1 miljoen
Mexicaanse griep	2009	H1N1	17.000*
seizoensgriep	jaarlijks	Vooral H3N2	250-2000 (in Nederland)

 .

Er bestaan verschillende subtypes van het influenzavirus. Op dit moment wordt vooral gevreesd voor een uitbraak van het gevaarlijke H5N1 type

Ondertussen floreert de bio-industrie, komen er steeds meer megastallen bij en is ook op de geitenboerderijen weinig idylle meer te bekennen. Je zou hopen dat de politiek dààr ingrijpt in plaats van zich te bemoeien met wetenschappelijke publicaties. Je zou hopen dat de vleesproductie en -consumptie wereldwijd omlaag gebracht wordt. Gelukkig is Henk Bleker terug naar de stal. Misschien dat de huidige regering verstandige mensen op de juiste plek zet en advies vraagt aan de beste experts op welk terrein ook. De huidige lijn van het kabinet belooft niet veel goeds. Dat landbouw tegenwoordig onder economische zaken valt evenmin.

Hoe moet het nu verder met BZV? Als de KRO slim is zien we voortaan  uitsluitend bioboeren, akkerbouwers en bloemkwekers voorbijkomen, die ’s avonds hun boerinnen een heerlijk vegetarische schotel voorzetten. Op facebook wisselen de BZV-fans recepten voor groenteburgers uit. Yvon kan rustig blijven toeren, de kaplaarzen staan weer vrolijk voor de bijkeukendeur en ondertussen zijn vier miljoen kijkers klaar voor een hoge vleesbelasting. De griep blijft beperkt tot een week in bed met een aspirientje en een stapel zakdoeken .