Heupen voor heupen

september 2015

Sanquin heeft al jarenlang de Botbank onder haar vleugels. Sinds kort is deze ondergebracht binnen de nieuwe Unit Tissues & Cells, waar ook andere gedoneerde cel- en weefselproducten onder vallen. Sanquin heeft veel ervaring met het steriel bewerken en bewaren van bloedcomponenten. Het bewerken en bewaren van botproducten sluit daar heel mooi bij aan.

De Botbank levert bot en kraakbeen dat afkomstig is van levende donors. Het gaat meestal om patiënten die een kunstheupgewricht krijgen. Zij hebben hun eigen versleten heupkop gedoneerd aan de Botbank. Die heupkop kan heel waardevol zijn voor andere patiënten. Vaak wordt het bot vermalen tot een soort botsnippers. Dit wordt onder andere gebruikt om botdefecten op te vullen in…heupen! “Na lange tijd is een kunstheup soms aan vervanging toe, bijvoorbeeld omdat deze gaat loslaten”, zegt Sjors van Kats, hoofd van de Botbank. “Een nieuwe prothese plaatsen gaat niet zomaar, vaak is er te weinig botmassa in het bekken over. Met hulp van donorbot kan de orthopedisch chirurg het bekken verstevigen zodat de patiënt weer pijnloos verder kan met een nieuwe prothese. Groot voordeel van donorbot is dat de structuur heel erg lijkt op het lichaamseigen bot, waardoor botcellen van de ontvanger makkelijk kunnen ingroeien. Na verloop van jaren is het donorbot niet meer herkenbaar in de patiënt. Het is helemaal vervangen door lichaamseigen bot”.

Botchips

Sanquin werkt samen met afdelingen Orthopedie van een aantal specialistische ziekenhuizen voor het uitnemen van de heupkoppen. Voor de operatie worden de potentiele donors gekeurd. De vragenlijst voor de keuring lijkt heel erg op die van bloeddonors. Botdonors mogen bijvoorbeeld net als bloeddonors geen transfusie hebben gehad. Net als bij bloedtransfusie staat de veiligheid van de ontvanger voorop. “Nadat de heupkoppen bij Sanquin zijn binnengekomen, verwerken we deze in een zogeheten cleanroom. Daar verwijderen we het zachte weefsel waarna we het bot verzagen en vermalen tot botchips in verschillende maten van grofheid. Dat vriezen we vervolgens in”, legt Van Kats uit. “De chips zijn veilig en van constante kwaliteit. De orthopedisch chirurg kan ze snel ontdooien en eenvoudig toepassen”.

Onderzoek

De Botbank van Sanquin bevindt zich op twee locaties, in Nijmegen en Groningen, en is de enige botbank in Nederland die botchips levert van levende donors. Per jaar verwerkt de Botbank nu circa 1300 heupkoppen. Binnen de nieuwe unit Tissues & Cells wil de Botbank haar activiteiten verder uitbreiden. Van Kats: “We kunnen nu nog efficiënter werken en hebben meer mogelijkheden tot onderzoek aan nieuwe botproducten. Bijvoorbeeld botproducten geïmpregneerd met antibiotica of bio-actieve factoren”.

De Botbank van Sanquin is door de minister erkend als Orgaanbank volgens de Wet Veiligheid en kwaliteit lichaamsmateriaal. Net als het geven van bloed of plasma is het doneren van een heupkop of kraakbeen vrijwillig. De Botbank van Sanquin is een publieke weefselbank die opereert zonder winstoogmerk.