Antistoffen uit bloed ebola-overlever worden nagemaakt voor effectief medicijn

Antistoffen van een ebola-overlever inzetten bij ernstig zieke ebola-patiënten. Dat is wat onderzoek Dr. James Crow van de amerikaanse Vanderbildt University  samen met het farmaceutisch bedrijf Mapp probeert te doen.  Mapp maakt ook het experimentele ebolamedicijn ZMapp, dat bestaat uit een cocktail van drie antistoffen, die hun oorsprong in muizen vinden. Antistoffen uit mensen zouden wellicht nog beter in staat zijn het virus uit te schakelen.

Van DNA naar antistof

Dr. Rick Sacra, een Amerikaanse hulpverlener die de ziekte in Liberia opliep, doneerde bloed. De onderzoekers gaan daarin op zoek naar de antistof-producerende witte bloedcellen, de B-cellen. Crow selecteerde die cellen die antistoffen tegen ebola uitscheiden en kloneren daar het gen uit dat codeert voor die antistof. Met het DNA hebben de onderzoekers een oneindige bron voor het maken van antistoffen in handen. Het is heel eenvoudig om het DNA in bacteriën te vermenigvuldigen. Daarna krijgt Mapp, die haar eigen antistoffen in tabaksplanten maakt, hulp van bedrijf Amgen om grote hoeveelheden antistof te laten maken door zoogdiercellen. Het antistof-DNA wordt ingebracht in die cellen die vervolgens de DNA-code aflezen en grote hoeveelheden antistoffen gaan produceren. Dit vindt plaats in enorme bioreactoren. Dan volgt nog een heel traject van uittesten. Zijn deze antistoffen in staat ebola te neutraliseren? Dat wordt eerst getest in het lab, daarna in proefdieren. Dat is dus niet morgen klaar.

Het kloneren van antistoffen uit patiënten is een beproefde methode. Maar waarom moet je ze namaken, waarom zou je ze niet direct uit bloed zuiveren? Dat komt omdat er veel bloed van diverse patiënten nodig is om een kleine hoeveelheid antistoffen tegen ebola in handen te krijgen. Daar is een goede organisatie voor nodig. Op dit moment zijn er veel patiënten met hoge concentraties antistof, als deze epidemie wegebt dan gaan de bloedconcentraties ook omlaag, de blootstelling is dan al te lang geleden. Complicerende factor is dat veel patiënten ook besmet zijn met andere virussen en parasieten, zoals HIV. Dat wil je niet in je medicijnpotje.

Zuiveren uit bloed

Toch is dit wel een beproefde methode. Denk bijvoorbeeld aan tetanus. Voor deze ziekte worden in Nederland vrijwillige donoren regelmatig ingespoten met het vaccin, om hun antistofconcentratie op pijl te houden. Antistoffen uit hun bloed liggen klaar om tetanuspatiënten te behandelen. Hetzelfde geldt voor de rhesusprik. Antistoffen tegen het rhesuseiwit op rode bloedcellen worden gewonnen uit bloed van vrouwen die vroeger deze antistoffen tegen hun kind aanmaakten. Omdat dit steeds meer wordt voorkomen worden ook hiervoor donoren –ook mannen- blootgesteld aan de rhesusfactor om een antistofreactie op te wekken. Daarnaast krijgen patiënten met een gebrek aan antistoffen gezuiverde antistoffen uit plasma van duizenden bloedbankdonors toegediend. Het hele palet, zodat zij alle gebruikelijke infecties de baas kunnen.

Vraag blijft of Sacra ebola overleefde door zijn effectieve antistoffen of dat de ondersteunende behandeling in een Amerikaans ziekenhuis de doorslag gaf.

Bron: http://www.reuters.com/article/2014/12/22/us-health-ebola-usa-antibodies-exclusive-idUSKBN0K00VA20141222