Soms spreek ik hematologen uit het AMC of het Erasmus Mc, die me vragen of er al kweekbloed beschikbaar is. “We hebben wel een stuk of vier, vijf patiënten waarbij al het bloed dat we geven zo snel afgebroken wordt dat een transfusie nauwelijks zin heeft. We weten echt niet meer wat voor bloed er de volgende keer in moet. Als jullie precies het perfecte bloed konden maken, zou dat een uitkomst zijn.”
We hebben het hier over patiënten met sikkelcelanemie. Een aangeboren afwijking aan het eiwit hemoglobine, dat zich in de rode bloedcel bevindt en zuurstof vanuit de longen naar de rest van het lichaam transporteert. Door dit abnormale hemoglobine ontstaan rode bloedcellen met een afwijkende vorm zodra het bloed te weinig zuurstof bevat. Deze sikkelcellen bewegen niet zo gemakkelijk door de bloedvaten, zijn minder flexibel en hebben de neiging samen te klonteren. Die klontjes blokkeren de bloedstroom, wat tot verdere daling van de hoeveelheid zuurstof in bloed leidt. Het veroorzaakt pijn, ernstige infecties, en orgaanschade.
Zeldzame bloedgroepen
Meestal hebben deze patiënten met regelmaat een bloedtransfusie nodig. Helaas ontstaan daarbij vaak problemen: de patiënt heeft net een iets andere bloedgroepsamenstelling dan de donor en maakt daardoor antistoffen tegen het donorbloed, dat wordt afgebroken. Voor veel van deze patiënten, die vaak hun wortels in Afrika hebben liggen, is bloed nodig met een bloedgroep die zeldzaam is in de donorpopulatie. We beschikken over onvoldoende matchende donors. Op mijn afdeling proberen we voor met name deze patiëntengroep in het laboratorium bloed op maat te maken. Op heel kleine schaal kunnen we al stamcellen uit de bloedzak van een donor isoleren, in het lab vermenigvuldigen en laten uitrijpen tot nieuwe rode bloedcellen. Op die manier kunnen we per donatie de hoeveelheid rode bloedcellen van die zeldzame donors verdubbelen. We zijn van plan om binnenkort dit kweekbloed in vrijwilligers te gaan testen.
Maar we vinden dit nog niet goed genoeg. Kort geleden hebben we een beurs gekregen waarmee een effectievere en goedkopere methode willen ontwikkelen om kweekbloed te maken. Wat we gaan doen is van die heel zeldzame donors gewone bloedcellen nemen en deze herprogrammeren tot bloedstamcellen. We gaan ze daarbij omvormen tot stamcellen die we eeuwig door kunnen kweken. Uit deze stamcellen willen we dan rode bloedcellen laten groeien. Ik hoop dat we op die manier in de toekomst voor iedere sikkelcelpatiënt op elk moment voldoende matchende rode bloedcellen beschikbaar te hebben.
Marieke von Lindern is hoofd van de afdeling Hematopoiesis bij Sanquin Bloedvoorziening.
Dit artikel is eerder gepubliceerd op http://www.sanquin.nl/actueel/blog-overzicht/kweekbloed-op-maat-voor-sikkelcelpatienten/ (ghostwriting)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten